LỄ HỘI ĐỀN THANH LIỆT, XÃ HƯNG LAM
Đền Thanh Liệt thuộc xã Hưng Lam, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An - Một di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật được Bộ văn hóa xếp hạng cấp quốc gia vào năm 1997.
Hàng năm cứ vào dịp đầu xuân năm Mới (ngày 6/2 Âm lịch) nhân dân xã Hưng Lam nói riêng và nhân dân huyện Hưng Nguyên nói chung lại nô nức về với lễ hội đền Thanh Liệt. Về với lễ hội hôm nay không những chúng ta thể hiện lòng tôn kính của hậu thế đối với các bậc tiền nhân, với truyền thống “uống nước nhớ nguồn" mà còn phản ánh sinh hoạt văn hóa dân gian lãnh mạnh của nhân dân ta. Nhằm ôn lại lịch sử hào hùng của dân tộc, ôn lại tinh thần thượng võ của cha ông chúng ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Đồng thời tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị của Di tích.
Phần chính của lễ hội chủ yếu được diễn ra trên sông, gắn với các quan niệm và nghi lễ của cư dân sông nước, với ý nguyện cầu cho mưa thuận gió hòa, trời yên sóng lặng, thủy tộc sinh sôi phát triển, ngư dân đánh bắt được nhiều thủy sản, xua đuổi đi những ôn hoàng dịch lễ và cuộc sống được bình an, thịnh vượng. Không gian của lễ hội là đoạn sông Lam dài khoảng 2,5km, từ bến sông trước đền Thanh Liệt đến Ngã ba Phủ (còn gọi là Bãi Phủ hay Tam Kỳ Giang), gồm các nghi lễ như: lễ xổ dầm, lễ chiêu nghinh, lễ chính tế, lễ chặt văng.
Lễ hội đền Thanh Liệt giúp thỏa mãn nhu cầu tâm linh của nhân dân, trao truyền các phong tục tập quán của cha ông cho thế hệ sau. Lễ hội mang đậm sắc thái sông nước, là nơi bảo lưu tín ngưỡng thờ thủy thần và phản ánh tư duy nghề nghiệp của những người dân vùng hạ lưu sông Lam. Lễ hội đền Thanh Liệt là một trong số ít các lễ hội truyền thống của Nghệ An không bị ảnh hưởng nhiều bởi sự hành chính hóa lễ hội hay sự du nhập làm biến đổi các nghi thức, nghi lễ truyền thống. Lễ hội góp phần hun đúc tinh thần cộng đồng, làm nên sức sống của làng xã, duy trì sự ổn định cho cả cộng đồng, hướng đến điều chỉnh hành vi cá nhân và mối quan hệ cộng đồng trong phạm vi làng xã.
Với những giá trị trên, Lễ hội đền Thanh Liệt được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo Quyết định số 3609/QĐ-BVHTTDL ngày 27/9/2018.
