ĐIỂM DU LỊCH KHU DI TÍCH LỊCH SỬ QUỐC GIA TRUÔNG BỒN

Truông Bồn thuộc xã Mỹ Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An đã trở thành “địa chỉ đỏ”, mảnh đất thiêng liêng, là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ xâm lược.

Tiếng Nghệ gọi “truông” là danh từ chỉ những nơi hiểm yếu, hai bên là vách núi ở giữa là đường đi. Trọng điểm Truông Bồn có chiều dài 5km nằm trên tuyến đường 15A hay còn gọi là đường 30, trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng, là huyết mạch giao thông chi viện nhân tài, vật lực cho tiền tuyến miền Nam. Khi máy bay Mỹ ném bom đánh phá, phong tỏa tuyến đường sắt, đường sông, đường biển và quốc lộ 1A đi qua địa bàn tỉnh Nghệ An, Truông Bồn trở thành điểm nút giao thông đặc biệt quan trọng.

Phát hiện được vị trí “yết hầu” của Truông Bồn, đế quốc Mỹ liên tục ném bom bắn phá tuyến đường này, Truông Bồn trở thành “tọa độ lửa” trên đường 15A. Suốt ngày đêm không lúc nào Truông Bồn ngớt tiếng bom đạn. Với tinh thần “Đường chưa thông, không tiếc máu xương”, các cán bộ, chiến sĩ, thanh niên xung phong đã ngày đêm bám trụ để giữ vững mạch máu giao thông.

Đêm 30/10/1968, Đại đội 317 thanh niên xung phong nhận lệnh phải cấp tốc thông đường để đoàn xe quân sự vượt qua Truông Bồn vào Nam trước khi trời sáng, 8 chiến sĩ thanh niên xung phong chuẩn bị xuất ngũ đã xung phong cùng các đồng đội của mình ra hiện trường làm nhiệm vụ. 4 giờ sáng ngày 31/10/1968, toàn đơn vị khẩn trương tập trung san lấp hố bom, Đến 6 giờ 10 phút khi công việc sắp hoàn thành thì bất ngờ máy bay Mỹ đến oanh tạc. Vì giữ nhiệm vụ trực chiến nên 14 chiến sĩ thanh niên xung phong không kịp rút về hầm trú ẩn và 13/14 chiến sĩ đã dũng cảm hi sinh khi chỉ còn hơn 10 tiếng đồng hồ nữa là đến thời điểm 0 giờ ngày 01/11/1968 - thời điểm không quân Mỹ ngừng ném bom bắn phá trên toàn miền Bắc. 13 chiến sĩ thanh niên xung phong gồm 11 cô gái và 2 chàng trai đã hi sinh khi tuổi đời còn rất trẻ, người trẻ nhất là 17 tuổi và người nhiều tuổi nhất mới có 22 tuổi. Sự hi sinh của các chị, các anh đã làm nên huyền thoại Truông Bồn.

13 chiến sĩ Đại đội thanh niên xung phong 317 đã mãi mãi ra đi, các anh, các chị đã canh giữ cho con đường không bao giờ tắc, góp phần quyết định vào chiến thắng trên chiến trường miền Nam, bẻ gãy ý chí xâm lược của kẻ thù.

Truông Bồn đã trở thành biểu tượng của cuộc chiến tranh Nhân dân, thể hiện sức mạnh tổng hợp của nhiều lực lượng trực tiếp tham gia chiến đấu, trong đó thanh niên xung phong với quyết tâm sắt đá “sống bám cầu bám đường, chết kiên cường dũng cảm” đã khắc họa nên hình ảnh đẹp của lực lượng thanh niên xung phong góp phần quan trọng bảo vệ con đường huyết mạch ra tiền tuyến lớn.

Để lưu niệm chiến thắng Truông Bồn và tri ân các anh hùng liệt sĩ, tạo dựng “địa chỉ đỏ” nhằm giáo dục truyền thống hào hùng của cha anh cho thế hệ trẻ, năm 2010 UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt Dự án bảo tồn, tôn tạo Khu di tích lịch sử Truông Bồn. Cùng với Nghệ An, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Bộ Giao thông - Vận tải, nhiều cơ quan, đơn vị, tập thể, cá nhân trong và ngoài nước đã quyên góp, ủng hộ xây dựng, tôn tạo khu di tích trên diện tích 217.327m với tổng mức đầu tư 365 tỷ đồng. Công trình được khởi công xây dựng vào ngày 27/10/2010 và hoàn thành vào tháng 7/2015, với nhiều cụm công trình quy mô lớn, kéo dài theo trục đường 15A huyền thoại, trong đó nổi bật là khu mộ, nhà che mộ 13 anh hùng liệt sĩ, thanh niên xung phong đã hi sinh trong trận bom sáng 31/10/1968 tại Truông Bồn. Khu mộ nằm nép mình bên đồi thông già, nơi đây trước là hầm trú ẩn của thanh niên xung phong. Phía trước khu mộ chính là địa điểm mà giặc Mỹ đánh phá ác liệt và cũng là nơi 13 thanh niên xung phong đã ngã xuống, vĩnh viễn trở về với đất mẹ trước ngưỡng cửa của ước mơ.

Trong khu di tích còn có nhà tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ đã anh dũng hi sinh ở Truông Bồn; nhà trưng bày truyền thống tái hiện những hình ảnh chân thực, sống động về cuộc đấu tranh chống Mỹ, cứu nước của quân và dân tại Truông Bồn; hồ điều hòa cảnh quan - môi trường sân lễ hội với nhiều công trình và hiện vật ghi nhớ công ơn của những chiến sĩ trẻ đã hi sinh tại Truông Bồn. Bên cạnh đó, khu di tích còn phục hồi các hố bom gần khu mộ tháp chuông; bức phù điêu lớn với nhiều họa tiết được chạm khắc tinh xảo, tái hiện hình ảnh cuộc sống, quá trình lao động, chiến đấu của các cán bộ, chiến sĩ và thanh niên xung phong trên tuyến đường; đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ với hình tượng 3 cây hương được làm từ đá xanh nguyên khối cao 27m, đường kính hơn 1m. Xung quanh đài tưởng niệm là 2 nhóm tượng, 6 trụ huyền thoại biểu tượng cho tinh thần chiến đấu, hi sinh anh dũng của lực lượng thanh niên xung phong. Di tích lịch sử Truông Bồn là công trình văn hóa nghệ thuật nhiều màu sắc, vừa để tưởng niệm ghi nhớ, vinh danh các anh hùng liệt sĩ trong thời kỳ chống Mỹ, cứu nước trên mặt trận giao thông - vận tải vô cùng gian khổ, ác liệt vừa là điểm nhấn văn hóa du lịch tâm linh, thu hút khách trong và ngoài nước đến tham quan chiêm ngưỡng và hành lễ. Ngày nay Truông Bồn thực sự trở thành địa chỉ đỏ, một mốc son chói ngời, là nơi giáo dục truyền thống cách mạng sâu sắc cho cán bộ, Nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ hôm nay và mãi mãi mai sau

Ngày 12/01/1996, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã ban hành Quyết định số 51-QĐ/BVHTTDL công nhận Di tích Truông Bồn là Di tích lịch sử cấp quốc gia.